W ostatnim czasie zauważyłem wzmożone zainteresowanie występowaniem przez byłych pracowników do sądu o zaległe wynagrodzenie od swoich byłych pracodawców. Niestety, pandemia doprowadziła niektórych przedsiębiorców do bankructwa, a niektórych zmusiła do redukcji zatrudnienia. Inni mają natomiast problemy z terminowym wypłacaniem wynagrodzeń. Musicie jednak pamiętać, że zwolnienie pracownika niesie za sobą niekiedy dodatkowe konsekwencje, a tym bardziej jeżeli zostaną złamane przepisy prawa pracy przy takim zwolnieniu. Podobnie, jeżeli pracownik zwalnia się, bo nie dostał wynagrodzenia na czas. Roszczenia pracownika do pracodawcy to m.in. odszkodowanie i odprawa.

Z dzisiejszego artykułu dowiecie się:

1. czym są podstawowe prawa pracownika
2. jakie są okresy wypowiedzenia
3. kiedy pracownik może rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym
4. jakie są roszczenia pracownika do pracodawcy po zwolnieniu w trybie natychmiastowym
5. kiedy trzeba wypłacić pracownikowi odprawę.

Jeżeli chcecie posłuchać podcastu na temat roszczeń pracownika do pracodawcy za zwolnienie z winy pracodawcy, serdecznie zapraszam.

Jeżeli interesuje Was temat zakazu konkurencji dla pracowników lub byłych pracowników, przeczytacie o tym w moich poprzednich artykułach.

Podstawowe prawa pracownicze

Pracownikowi za wykonaną pracę należy się wynagrodzenie wynikające z umowy u pracę zawartej z pracodawcą. Przedsiębiorca nie może od tak sobie stwierdzić, że w danym miesiącu nie wypłaci wynagrodzenia pracownikowi. Prawo do terminowego wynagrodzenia jest jednym z podstawowych praw pracowniczych. W kodeksie pracy jasno uregulowano, że:

Pracodawca jest obowiązany w szczególności:

5) terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie.

Art. 94 kodeksu pracy

Jeżeli jesteś pracodawcą i masz problemy z odzyskaniem należnych płatności od swoich kontrahentów, i tym samym nie masz z czego zapłacić wynagrodzeń, to… nie jest to żadne usprawiedliwienie. Pracownikowi należy się wynagrodzenie w terminie i w umówionej wysokości. Pracownik nie prowadzi z Tobą działalności gospodarczej, on wykonuje dla Ciebie pracę, za którą należy się wynagrodzenie. Oczywiście, to w jaki sposób ustalisz jego wysokość, określisz jego składniki, zależy od Ciebie i pracownika podczas podpisywania umowy. Możesz go zachęcić do tego, aby zdobywał nowych klientów dla Ciebie i płacić mu dodatkową prowizję z tego tytułu.

Warto również mieć dobre relacje ze swoimi pracownikami. Tym bardziej jeżeli nie płacisz im na czas. A dlaczego? O tym niżej.

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracownika

Tak jak pisałem wcześniej, prawo do terminowego i prawidłowego wynagrodzenia jest podstawowym prawem pracownika. Co w przypadku jego naruszenia?

Jeżeli pracownik nie dostaje wynagrodzenia na czas, to nie musi wzywać pracodawcy do zapłaty w określonym terminie. Może po prostu rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym bez zachowania określonego terminu wypowiedzenia.

Pozwala mu na to art. 55 §1¹ kodeksu pracy.

Pracownik może rozwiązać umowę o pracę w trybie określonym w § 1 [bez wypowiedzenia] także wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.

art. 55 §1¹ k.p.

Brak terminowego wynagrodzenia jest ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków wobec pracownika przez pracodawcę. Musicie o tym pamiętać. Sądy jednoznacznie stwierdzają, że nawet jeden dzień opóźnienia uprawnia pracownika do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Niewypłacenie wynagrodzenia za pracę w ustalonym terminie stanowi wystarczającą przyczynę rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 55 § 1¹ k.p.

Wyrok Sądu Najwyższego z 5 lipca 2005 r., sygn. akt I PK 276/04

Nie ma znaczenia czy umowa o pracę była zawarta na czas określony czy nieokreślony, a także, czy pracownik pracował u Was rok, trzy lata, a może 10. Każdy może skorzystać z takiego prawa.

Okresy wypowiedzenia umowy o pracę

W kodeksie pracy są wskazane konkretne okresy wypowiedzenia, które obowiązują jeżeli umowa jest rozwiązywana zgodnie z prawem. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zależy od tego ile jaki okres pracownik przepracował u danego pracodawcy. Okres wypowiedzenia wynosi:

2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,

1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy

3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

art. 36 k.p.

Nie ma znaczenia czy umowa jest zawarta na czas określony, czy na czas nieokreślony. Pamiętajcie, że te okresy nie obowiązują, jeżeli pracownik zdecyduje się z Wami rozwiązać umowę z powodu braku wynagrodzenia w terminie.

Może również dojść do sytuacji, w której sami zdecydujecie się na rozwiązanie umowy z pracownikiem, z zachowaniem ustawowego okresu wypowiedzenia, ale w tym okresie nie zapłacicie pracownikowi na czas wynagrodzenia. W takim przypadku pracownik będzie miał prawo rozwiązać z Wami umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia, pomimo tego, że Wy już wcześniej przekazaliście mu wypowiedzenie.

Roszczenia pracownika do pracodawcy

Wcześniej napisałem, że warto mieć z pracownikiem dobre relacje, tym bardziej, jeżeli nie wypłacacie wynagrodzenia na czas. Wiem, że w takich sytuacjach trudno niekiedy o utrzymanie dobrych i pozytywnych relacji, ale na pewno nie warto ich pogarszać. Znam pracodawców, którzy mówili pracownikowi na usprawiedliwienie braku wynagrodzenia, że sobie również nie wypłacili wynagrodzenia… Zero autorefleksji. Naprawdę pracownika to nie interesuje, ponieważ i tak w jego mniemaniu więcej zarabiacie i macie większe oszczędności niż on. Zresztą, jest to nie istotne – podpisując umowę z pracownikiem, zobowiązaliście się do terminowego płacenia wynagrodzenia.

Pracownik, który rozwiąże umowę o pracę z Waszej winy, może żądać:

1. zaległego wynagrodzenia,
2. odszkodowania za okres wypowiedzenia (tyle le by trwał, gdyby był zachowany),
3. ekwiwalentu za niewykorzystany urlop (jeżeli go nie wykorzystał),
4. odprawy.

Prawo do odszkodowania

Pracownik ma prawo do odszkodowania, jeżeli rozwiąże z Wami umowę w trybie natychmiastowym. W przypadku gdyby okres wypowiedzenia trwał miesiąc, to może żądać odszkodowania za jeden miesiąc, ale gdyby miał trwać trzy miesiące, to za trzy miesiące.

Prawo do ekwiwalentu za zaległy urlop

W normalnych warunkach, kiedy jest zachowany okres wypowiedzenia, i pracownik ma niewykorzystany urlop, możecie go zmusić do wykorzystania zaległego urlopu, jeżeli taki ma.

W przypadku jednak, gdy pracownik zwalania się z powodu naruszenia podstawowych praw pracownika, nie możecie go zmusić do wykorzystania urlopu, ponieważ nie ma już umowy między Wami.

Odprawa

Czy każdemu pracownikowi należy się odprawa po zwolnieniu? Wielu pracownikowi uważa, że tak, ale niestety nie do końca tak jest.

Jest taka specjalna ustawa, która reguluje kwestie prawa do odprawy dla pracowników. Uznaje się, że odprawa pracownikom należy się przy tzw. zwolnieniach grupowych i zgodnie z ustawą:

Art. 1

Przepisy ustawy stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,

10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,

30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.

Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników

Musicie jednak wiedzieć, że sądy dają również prawo do odprawy pracownikowi, który rozwiązał umowę o pracę z Waszej winy, bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Sąd Najwyższy stwierdził:

Rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika na podstawie art. 55 § 1¹ k.p. z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika uprawnia pracownika do nabycia prawa do odprawy pieniężnej, o której mowa w art. 8 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 192 ze zm.), jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód rozwiązania stosunku pracy.

Wyrok Sądu Najwyższego z 2 lipca 2015 r., sygn. akt III PZP 4/15.

To ile może żądać pracownik, który zarabiał u Was 3000 zł netto i pracował ponad 3 lata?

Jeżeli zalegaliście z wynagrodzeniem za dwa miesiące, to pracownik może żądać:

1. zaległego wynagrodzenia w wysokości 6 000 zł,
2. odszkodowania w wysokości 9 000 zł,
3. odprawy w wysokości 6 000 zł.

Do tego dojdzie ekwiwalent za zaległy urlop, który również trzeba obliczyć i mu wypłacić. Znając życie, nie wypłacicie byłemu pracownikowi takich pieniędzy od razu, więc większość pójdzie do sądu. Pracownicy opłat od pozwów nie będą musieli wpłacać, ponieważ w sprawach pracowniczych są zwolnieni. Pamiętajcie jednak, że mogą wziąć radcę prawego jako swojego pełnomocnika. Z czym to się wiąże? Z dodatkowymi kosztami zastępstwa procesowego, które zostaną zasądzone pracownikowi od Was.

Jeżeli pracownik będzie żądał ok 20 tys. zł i sąd mu je zasądzi, to koszty zastępstwa procesowego wyniosą 2 700 zł. Jest specjalne rozporządzenie, z którego wynikają te koszty – wszystko zależy od tego o jaką sumę wystąpi pracownik.

Podsumowanie

Jak widzicie, jeżeli będziecie zalegać z wynagrodzeniem pracownika, możecie sobie narobić niepotrzebnych dodatkowych kosztów. W waszym przekonaniu będziecie zobowiązani do zapłaty jedynie zaległego wynagrodzenia, ale prawo daje byłemu pracownikowi więcej możliwości, z których na pewno skorzysta. Roszczenia pracownika do pracodawcy mogą doprowadzić do porządnych kłopotów finansowych.

Podsumowując:

1. jeżeli zalegacie z wynagrodzeniem pracownikowi, może on rozwiązać umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia na podstawie art. 55 §1¹ k.p.,
2. podstawowym prawem pracownika jest prawidłowe i terminowe wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę,
3. brak wynagrodzenia w terminie jest ciężkim naruszeniem praw pracowniczych,
4. roszczenia pracownika do pracodawcy po rozwiązaniu umowy z winy pracodawcy są następujące:
   a) zaległe wynagrodzenia,
   b) odszkodowanie,
   c) ekwiwalent za niewykorzystany urlop,
   d) odprawa pieniężna,
   e) odsetki.
5. okres wypowiedzenia zależy od czasu zatrudnia u danego pracodawcy.

Jeżeli chcecie się ze mną skontaktować zapraszam m.kozlowski@ewslegal.pl lub 531 374 466. Więcej informacji na mojej stronie.

Zapraszam również na mojego drugiego bloga o prawie medycznym – prawnieomedycynie.pl